STERNOSTOMATOZA KANARKÓW (pajęczaki w płucach)

kuba

STERNOSTOMATOZA KANARKÓW

Sternostomatoza jest chorobą pasożytniczą wywoływaną przez Sternostoma tracheacolum, a więc tak zwanego pajęczaka płucnego. Samice tego gatunku osiągają długość ciała do 600 um i szerokość do 300 um. Samce są mniejsze, a ich wymiary wynoszą odpowiednio – 300 – 400 um oraz 150 – 200 um. Samice można rozpoznać po charakterystycznej budowie odnóży, skierowanych bocznie i zakończonych pazurami. Całkowity cykl rozwojowy Sternostoma tracheacolum trwa ok. 6 dni.

Do zarażenia pajęczakiem płucnym najczęściej dochodzi poprzez kontakt bezpośredni, podczas karmienia młodych przez zarażonych rodziców oraz podczas zachowań godowych, jak również wskutek połknięcia wydalonych z kałem jaj. Ponadto chore ptaki często kaszlą i kichają, dzięki czemu pasożyty wydostają się na zewnątrz, stąd też zarażeniu sprzyja duże zagęszczenie ptaków. Możliwa jest również transmisja pośrednia drogą pokarmową, a więc poprzez poidła, żerdzie itp.

Samice składają jaja w płucach żywiciela, niedługo po tym z jaj wylęgają się larwy, które przechodzą wylinkę, a następnie rozpoczynają pobieranie pokarmu – krwi. Samice wędrują do worków powietrznych, samce z kolei pozostają w płucach i tu dojrzewają. Zapłodnione samice można spotkać poza workami powietrznymi także w tchawicy i krtani tylnej, niezapłodnione natomiast - w górnych drogach oddechowych. Dorosłe pasożyty i larwy są bardzo ruchliwe i z łatwością są w stanie przemieszczać się w śluzie i złuszczonych komórkach nabłonka.

Pierwszym objawem klinicznym jest zwykle zmiana głosu lub zanik śpiewu u samców kanarka. Następnie pojawiają się objawy ze strony układu oddechowego: kaszel, kichanie, rzężenia, przyspieszone i utrudnione oddychanie z otwartym dziobem, któremu towarzyszy charakterystyczne klikanie. Z czasem stan ogólny ptaków ulega pogorszeniu, a wyżej opisane objawy nasileniu. Niekiedy dochodzi do okresowego bezdechu, utraty przytomności, porażeń. Rzadko zdarzają się przypadki śmiertelne wskutek uduszenia w wyniku zatkania dróg oddechowych przez śluz i złuszczone nabłonki. Powszechne są natomiast wtórne zakażenia bakteryjne układu oddechowego.

Rozpoznanie sternostomatozy opiera się na podstawie wywiadu, obrazu klinicznego oraz izolacji Sternostoma tracheacolum. Pasożytów możemy szukać w wymazach lub popłuczynach z tchawicy, jak również w kale. Pomocne może okazać się prześwietlenie tchawicy punktowym źródłem światła. Wówczas pasożyty są często widoczne jako czarne punkciki poruszające się wzdłuż ściany tchawicy. W badaniu sekcyjnym stwierdza się z reguły zaniki mięśni piersiowych, obrzęk wątroby, mierne ilości bezbarwnego śluzu w tchawicy i dużych oskrzelach, przekrwienie płuc. Na powierzchni płuc i w ich miąższu oraz w workach powietrznych można zaobserwować punkcikowate ogniska o średnicy 0,3 – 0,6 mm. W ogniskach tych pod mikroskopem stwierdza się obecność roztoczy Sternostoma tracheacolum.

Leczenie sternostomatozy u kanarków polega obecnie najczęściej na stosowaniu iwermektyny w dawce 0,2 mg/kg, dwukrotnie w odstępie 2 tygodni. Preparat nakrapia się na skórę ponad prawą żyłą szyjną lub na nieopierzoną skórę pod skrzydłem. Zastosowanie iwermektyny przynosi szybką poprawę stanu klinicznego ptaków, zdarzyć się jednak mogą przypadki padnięć po 5 – 7 dniach od rozpoczęcia leczenia, z powodu zatkania dróg oddechowych przez śluz i martwe pasożyty. Skutecznym i mało toksycznym sposobem leczenia sternostomatozy jest również podawanie miejscowo (j/w) 2% roztworu trichlorfonu w glikolu propylenowym, w preparacie Neguvon. Preparat ten stosuje się trzykrotnie, w odstępach czterodniowych, w ilości 0,03 – 0,06 ml, w zależności od wielkości ptaka. W przypadku stwierdzenia wtórnych infekcji bakteryjnych, należy rozpocząć również antybiotykoterapię.

Zapobieganie inwazji Sternostoma tracheacolum polega na izolowaniu ptaków zdrowych od chorych, przeprowadzaniu dezynfekcji oraz używaniu do rozrodu jedynie zdrowych osobników.